Rozwód to jedno z najtrudniejszych doświadczeń w życiu rodziny. Dla dzieci może być to czas pełen niepewności, lęku i zagubienia. Niestety, zdarza się, że jeden z rodziców, zamiast wspierać dziecko w adaptacji do nowej sytuacji, wykorzystuje je jako narzędzie zemsty na byłym partnerze. Manipulacja emocjonalna, izolacja rodzicielska i alienacja rodzicielska stają się wtedy niebezpiecznym mechanizmem, który niszczy relacje dziecka z drugim rodzicem. Jakie są skutki takich działań i jak można im przeciwdziałać?
Rozwód to bardzo trudny czas, zarówno dla rozstających się małżonków, jak i dla ich dzieci.
Każdy człowiek inaczej, indywidualnie radzi sobie z emocjami, jakie targają nim w tym trudnym okresie. Warto wspomnieć, że trudniej jest poradzić sobie z rozstaniem, kiedy zostało się zdradzonym, zranionym czy porzuconym. Niezwykle dotkliwe emocjonalnie są rozstania, kiedy jeden z małżonków był osobą uzależnioną, przemocową, czy zaburzoną w inny sposób i na skutek pracy rozwojowej drugiego partnera doszło do rozstania. Przy takich rozstaniach pojawia się dużo żalu i poczucia krzywdy.
W tym „pozostawionym” małżonku rodzi się wiele skrajnych emocji: żal, upokorzenie, rozczarowanie, chęć zemsty, pustka, smutek. Te uczucia napływają w naturalny sposób i warto pozwolić im przepłynąć w drodze do uleczenia. Doskonale wiadomo, że należy podjąć działania, aby pomóc sobie przejść przez ten trudny czas. Odseparować się emocjonalnie od drugiego małżonka i zacząć inwestować w swoją przyszłość.
Nie zawsze się tak dzieje. Czasami zraniony rodzic pielęgnuje w sobie te trudne emocje i zamiast je oswajać i pożegnać – podlewa je i pozwala im wzrastać. To z kolei powoduje dalsze traumatyzowanie jego sytuacji i oddala go od uzdrowienia.
Co się dzieje, gdy dziecko staje się narzędziem walki między rodzicami?
Co się dzieje, gdy w związku są dzieci? Niestety, czasami dochodzi do sytuacji, w której dzieci są używane jako narzędzie zemsty i środek „ukarania” drugiego rodzica. Taki rodzic może stosować manipulację emocjonalną, izolację rodzicielską, a nawet alienację rodzicielską, czyli celowe nastawianie dziecka przeciwko drugiemu opiekunowi. Padają wtedy mocne słowa i oskarżenia:
– „Nie chciałeś mieć rodziny, wybrałeś kochankę – to nie zobaczysz dzieci”.
– „Przez ciebie dzieci nie mają pełnej rodziny, to twoja wina, że straciły ojca”.
– „Nie dam ci dzieci, bo nigdy się nimi nie zajmowałeś, a teraz nagle taki świetny tatuś”.
Zdarza się również, że rodzic, powołując się na „ochronę” dziecka, zaczyna je izolować fizycznie od drugiego rodzica:
– „Nie mogę dać ci dziecka, bo nawet nie wiesz, jak leki podawać. Tylko u mnie dziecko jest bezpieczne”.
– „Dziecko nie chce z Tobą iść, bo ostatnio spotkaliście się z Twoją kochanką i jej dzieckiem – a Stasiowi to nie pasuje, mówił mi”.
– „Przez twój wybuchowy charakter nie zgadzam się, aby dziecko spało w twoim domu”.
Alienacja rodzicielska – czym jest i jakie są jej skutki?
Alienacja rodzicielska, izolacja rodzicielska czy manipulowanie dzieckiem to zjawiska, które funkcjonują od zawsze, ale nasilają się w okresie okołorozwodowym. Ofiarami takich zachowań są zarówno dzieci, jak i rodzice.
Agresywni emocjonalnie rodzice, którzy bezwzględnie wykorzystują uczucia dziecka – takie jak strach, współczucie, poczucie porzucenia czy bycia nieważnym dla drugiego rodzica – stosują manipulację emocjonalną i krzywdzą swoje dziecko. Czynią to pod pozorem troski i ochrony przed „niewystarczająco dobrym” drugim rodzicem.
Jak przeciwdziałać alienacji rodzicielskiej?
Od najmłodszych lat dawaj siłę swojemu dziecku. Ucz je, że ma prawo kochać oboje rodziców i ma prawo mieć swoje uczucia. Powinno wiedzieć, że może lubić kogoś, nawet jeśli mama czy tata myślą inaczej. Aby dziecko mogło wzrastać emocjonalnie, potrzebuje dobrze pojmowanej asertywności.
Pomocne w zrozumieniu tej kwestii jest zagadnienie praw dziecka, poruszone w książce “Sztuka rozstania – kiedy prawo idzie w parze z psychologią”. „Dziecko powinno znać swoje prawa i umieć z nich korzystać. Jednak to rolą dorosłych jest uświadomienie dzieciom, jakie mają prawa. To dorośli powinni dać im wiarę i moc, aby wiedziały, że ich prawa będą przestrzegane” /adw. dr H. Janik- Skowrońska/.
Dziecko nie jest bronią – przeciwdziałajmy alienacji rodzicielskiej
Mówmy o tym głośno. Alienacja rodzicielska to poważne zagrożenie dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego dzieci. Rodzice powinni dążyć do wspierania relacji dziecka z obojgiem opiekunów, zamiast używać go jako narzędzia walki. Zdrowa psychika dziecka to fundament jego przyszłości.
dr Honorata Janik-Skowrońska – adwokat, mediator, trener Szkoły dla rodziców, www.janik-kancelaria.pl. Autor książki „Sztuka rozstania – kiedy prawo idzie w parze z psychologią” oraz naukowej monografii Piecza współdzielona (naprzemienna) w Polce. Studium prawno-socjologiczne. Serdecznie zapraszamy do kontaktu w sprawie konsultacji indywidualnych. Zapisy pod numerem tel: 730 908 302. Konsultacje prowadzimy osobiście w Gdyni, online lub telefonicznie.
