Zaprzeczenie ojcostwa w polskim porządku prawnym rozgrywa się w trybie postępowania procesowego. Oznacza to konieczność wytoczenia przez uprawniony podmiot powództwa o zaprzeczenie ojcostwa w ściśle uregulowanej procedurze, kończącej się orzeczeniem, które przyjmuje postać wyroku. Jak jednak wygląda taka procedura? Kto jest uprawniony do wytoczenia powództwa? Wreszcie – jakie skutki prawne pociąga za sobą zaprzeczenie ojcostwa? Czy na przykład były mąż matki może żądać od niej zwrotu świadczeń alimentacyjnych wyegzekwowanych od niego za okres przed zaprzeczeniem ojcostwa?

                Reżim prawny takiego roszczenia przedstawia się w następujący sposób: może wytoczyć je mąż matki, ma na to sześć miesięcy od momentu w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę. Stroną pozwaną w tym wypadku będzie matka dziecka oraz dziecko. Mąż matki nie może skorzystać z tego uprawnienia, jeżeli dziecko poczęte zostało w wyniku zabiegu medycznego, na które wyraził zgodę oraz po osiągnięciu pełnoletności przez dziecko. Z żądaniem obalenia wskazanych domniemań może wystąpić również matka dziecka w terminie zawitym sześciomiesięcznym od urodzenia dziecka – matka występuje przeciwko ojcu dziecka i dziecku. Również dziecko, po dojściu do pełnoletności, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia, może w drodze powództwa żądać zaprzeczenia ojcostwa pozywając męża matki i matkę. Ostatnim uprawnionym do wytoczenia takiego powództwa jest prokurator, który w każdym czasie może żądać zaprzeczenia ojcostwa, pozywając matkę dziecka, męża matki dziecka oraz dziecko. Złożenie pozwu przez prokuratora ma charakter ocenny, albowiem nie istnieją kroki prawne mające na celu przymuszenie go do takiej decyzji.

                Na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia wskazywanych przez siebie okoliczności. Ma on do dyspozycji dowody w postaci zeznań świadków, opinii biegłych, oględzin, przesłuchania stron oraz wszelkich innych dowodów, które będą wykazywać, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2005r., sygn. akt IV CK 169/2005, stwierdzając że jeśli możliwe jest przeprowadzenie dowodu z badań polimorfizmu DNA, nieracjonalne jest, także w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, przeprowadzanie dowodów osobowych, z natury swej niepewnych, jak również innych dowodów przyrodniczych, których stopień pewności jest daleko mniejszy.

                Co jednak w sytuacji, gdy pobranie niezbędnego materiału genetycznego spotyka się z oporem matki dziecka, która – najczęściej – jako opiekun prawny może nie wyrazić zgody na ingerencję w nietykalność cielesną dziecka? Jeżeli zgodnie z prawem tylko ona jest uprawniona do wyrażenia tej zgody, to wówczas według wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2000r. sygn. akt I CKN 869/00 w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa Sąd może zarządzić pobranie krwi od dziecka wbrew woli tego z rodziców, które odmawia tejże zgody. Gdy natomiast oboje rodzice posiadają władzę rodzicielską, decydują wspólnie o istotnych sprawach dziecka, w tym o pobraniu materiału genetycznego. W przypadku konfliktu między nimi sprawę rozstrzyga Sąd Opiekuńczy.

                Do najdonioślejszych skutków prawnych zaprzeczenia ojcostwa należy ustanie władzy rodzicielskiej męża matki z skutkiem ex nunc, co oznacza że od momentu uprawomocnienia się wyroku uwzględniającego powództwo, mąż matki nie będzie mógł skutecznie podejmować czynności prawnych względem osoby i majątku dziecka. Od tej chwili ustaje też obowiązek alimentacyjny męża matki względem dziecka. Jeżeli jednak taki obowiązek został stwierdzony prawomocnym orzeczeniem Sądu lub umową alimentacyjną pomiędzy stronami, wówczas mąż matki jest obowiązany do wniesienia powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka. Co ważne, zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego (m.in. orzeczenie z dnia 22 lutego 1980r. sygn. akt III CZP 6/80) były mąż matki nie może skutecznie żądać zwrotu kwot wyłożonych przed zaprzeczeniem ojcostwa na utrzymanie i wychowanie dziecka. Ponadto, tym razem z mocą wsteczną - od momentu urodzenia - ustaje wzajemne dziedziczenie ustawowe pomiędzy stronami.