Rzymianie twierdzili swego czasu z przekonaniem, iż Mater semper cesta est – Matka jest zawsze pewna. Dzisiaj to stwierdzenie jest coraz bardziej niepewne, a „matki zastępcze”, „surogatki” bo tak nazywamy w Polsce kobiety które godzą się na wszczepienie sobie zapłodnionej in vitro komórki jajowej, zajście w ciążę, urodzenie i oddanie noworodka rodzicom genetycznym, mają niejednoznaczny status prawny. O tym, że problem istnieje i wywołuje kontrowersje, świadczy chociażby fakt, że systemy prawne innych państw prezentują skrajne stanowiska, od całkowitego zdelegalizowania tego procederu we Francji czy w Niemczech do objęcia opieką socjalną, medyczną i psychologiczną matek zastępczych w Grecji czy w Wielkiej Brytanii.

            W Polsce dylemat trwa a brak jednoznacznego stanowiska ustawodawcy jest przyczynkiem do dyskusji o charakter ewentualnej regulacji. Pomocą jest obowiązujący nas przepis Europejskiej Konwencji Bioetycznej, według którego ciało ludzkie nie może być źródłem dochodów finansowych. Ponadto, „wynajem brzucha za pieniądze” mógłby zostać uznany za przestępstwo handlu ludźmi w świetle polskiego kodeksu karnego zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat trzech. Wskazane przepisy nie zmieniają jednak faktu, że nie mamy kompleksowej regulacji zakazującej macierzyństwa zastępczego, a w praktyce przyszli rodzice zastrzegają w umowie z „surogatką”, że nie płacą za dziecko, lecz pomagają pokryć koszty związane z ciążą i porodem.

            Jednak takie zastrzeżenie nie czyni jeszcze owej umowy legalną. Ustawa stanowi wprost, że matką dziecka jest ta kobieta, która urodziła dziecko, a zatem umowa ustalająca kto jest matką, jako niezgodna z tym zapisem, jest nieważna. Oznacza to, że matka biologiczna może odmówić oddania dziecka po porodzie i nie ma skutecznych instrumentów prawnych, aby egzekwować zawarte wcześniej porozumienie.

            System ten jest spójny z zasadą prawa rodzinnego stanowiącą o tym, że przekazanie władzy rodzicielskiej może nastąpić wyłącznie drogą przysposobienia na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego. I choć, w wypadku macierzyństwa zastępczego częstokroć sięga się po mechanizm tzw. adopcji ze wskazaniem (matka zrzekając się praw do dziecka jednocześnie wskazuje rodziców, którzy składają wniosek o przysposobienie dziecka) należy pamiętać, że nawet w tej sytuacji sąd może, kierując się dobrem dziecka, oddalić wniosek.