Jak umorzyć egzekucję wszczętą ze złośliwości i nie ponieść kosztów jej prowadzenia?

Praktyka pokazuje, że szczególnie w przypadku egzekucji świadczeń comiesięcznych, jakimi są alimenty, ci z rodziców, z którymi dziecko zamieszkuje, nierzadko składają wnioski o wszczęcie egzekucji, by dokuczyć byłemu partnerowi. Chodzi przy tym w szczególności o sytuacje, gdy rodzic płacący alimenty regularnie wskutek opóźnień w realizacji transakcji elektronicznych przez bank, jednokrotnie spóźnia się o jeden dzień z zaksięgowaniem środków na rachunku drugiego z rodziców, a w tym właśnie dniu złożony zostaje wniosek egzekucyjny. Niestety często też rodzice małoletnich, nawet mimo braku takich „opóźnień”, wszczynają postępowanie egzekucyjne o świadczenia, które zostały już spełnione. Wszczęcie egzekucji, prócz niedogodności związanych z dokonanymi zajęciami komorniczymi, pociąga za sobą obowiązek płacenia przez Dłużnika kosztów egzekucyjnych.

Na szczęście w każdej z wskazanych sytuacji Dłużnik ma możliwość obrony swoich praw, w szczególności może doprowadzić do umorzenia egzekucji. Komornicy rzadko korzystają z obciążenia Wierzycieli kosztami niecelowo wszczętego postępowania, lecz przepisy im na to pozwalają, więc każdorazowo należy podejmować próbę odzyskania nienależnie pobranych pieniędzy. Jednak już na wstępie należy powiedzieć sobie jasno, że w postępowaniu egzekucyjnym, szczególnie przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych, to Wierzyciel jest stroną skrajnie uprzywilejowaną.

Jako dostępne rozwiązania ustawodawca po pierwsze wskazuje nam instytucję powództw przeciwegzekucyjnych, a konkretnie – powództwo opozycyjne uregulowane w art. 840 § 1 kodeksu postępowania cywilnego. Dłużnik może w drodze tego powództwa wytaczanego przez Sąd właściwy rzeczowo, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja, domagać się pozbawienia mocy orzeczenia, na podstawie którego wszczęto egzekucję. Wytoczenie tego powództwa jest zasadne w szczególności w sytuacji, gdy po uprawomocnieniu wyroku Dłużnik spełnił świadczenie, którego wyegzekwowania domaga się obecnie Wierzyciel, np. gdy zasądzone od 2014 roku alimenty były uiszczane comiesięcznie w terminie, a Wierzyciel domaga się wyegzekwowania świadczeń za cały okres od wydania wyroku. Samo wytoczenie powództwa nie wstrzymuje jednak egzekucji i dokonanych w niej czynności (tj. zajęć rachunków bankowych czy wynagrodzenia za pracę). By do tego doprowadzić, koniecznie jest uzyskanie zabezpieczenia (wydawanego w formie postanowienia przez Sąd rozpoznający powództwo).

Zgodnie z tym przepisem, jezli dłuznik złoży na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiednią kwotę na którą składa sie odpowienio sześć rat alimentacyjnych za kazdy miesiąc, dochodzi w konsekwencji do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Oprócz spłacenia wszystkich śiwdczeń wymagalych (a więc alimentów dotąd niezapłaconych) oraz złożenia sumy za pół roku alimentów, Dłużnik musi odpowienio umocować komornika do podjęcia powyższej kwoty złozonej do cdepozytu. Komornik musi móc podjąć złożone środki w przypadku, gdyby stwierdził, że dłuznik popadł w zwłokę z uiszczaniem pezysługujacych Wierzycielowi alimentów. Komornik wszczyna wtedy egzekucje z urzędu.

Minusem tego rozwiązania jest fakt, że powyższa kwota złożona na rachunek depozytowy Ministra Finansów bedzie "zamrożona" przez cały czas w którym dłużnik bedzie zobowiżany do płacenia alimentów.

W obu powyższych sytuacjach Dłużnik może domagać się obciążenia nadgorliwego Wierzyciela kosztami egzekucji. Umożliwia mu to art. 49 ust. 4 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Przepis ten przewiduje, że w przypadku niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego opłaty w postępowaniu egzekucyjnym obciążają Wierzyciela. W celu ich pobrania Komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa wierzyciela do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Doktryna i orzecznictwo (uchwała SN z 17.12.2010 r., III CZP 93/10, OSNC 2011, Nr 7–8, poz. 80; wyrok TK z 26.6.2012 r., P 13/11, Dz.U. z 2012 r. poz. 759, Legalis) przyjmują, że przepis ten ma charakter wyjątkowy i należy go interpretować zawężająco, bardzo ostrożnie i raczej tylko w wypadku uwzględnienia w trakcie postępowania powództwa opozycyjnego przez właściwy sąd.

Niezależnie od tego warto zauważyć, że pojęcie niecelowości wszczęcia egzekucji nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane. Wskazuje się, że postępowanie egzekucyjne jest niecelowo wszczęte, gdy dłużnik nie dał powodu do wszczęcia przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego ze względu na dobrowolne wykonywanie obowiązków przewidzianych w orzeczeniu, jak również w przypadku wszczęcia egzekucji na podstawie orzeczenia pozbawionego wykonalności („mocy egzekucyjnej”). Ocena niecelowości wszczęcia postępowania egzekucyjnego w każdym przypadku dokonywana jest na chwilę jego zainicjowania (uchwała SN z 8.3.2013 r., III CZP 109/12, OSNC 2013, Nr 10, poz. 115, Legalis).

 

Podsumowując powyższe – niewątpliwie niełatwo jest doprowadzić do obciążenia Wierzyciela kosztami złośliwie zainicjowanego postępowania. Nie też tak wcale prosto jest doprowadzić do umorzenia egzekucji nawet w sytuacjach pozornie oczywistych.

 

Niestety… jeszcze ciężej jest odzyskać bezpodstawnie wyegzekwowane świadczenia alimentacyjne, ale to temat na tyle szeroki, że konieczne jest poświęcenie mu osobnego artykułu.