Personel medyczny coraz częściej styka się z problemem agresywnego i roszczeniowego pacjenta. Długie kolejki do lekarzy, słaba informacja, zaniepokojenie swoim stanem zdrowia, strach przed szpitalem to najczęstsze przyczyny roszczeniowej postawy pacjenta. Medycy często nie wiedzą jak zachować się w sytuacji gdy pacjent jest agresywny, roszczeniowy czy wulgarny. Obciążenie rosnącymi wymaganiami, zabieganie i niepewność co do swoich praw, sprawia że rzadko zgłaszają problemy z agresywnymi pacjentami. W związku z tym postanowiliśmy napisać słów kilka o przysługujących prawach w takich sytuacjach.

Personel służby zdrowia jest chroniony jak każda osoba poprzez ogólne prawa przewidziane w kodeksie cywilnym i karnym. Ponadto w określonych sytuacjach przysługuje ochrona szczególna, taka jak dla funkcjonariuszy publicznych. Art. 115 § 13 kodeksu karnego wymienia osoby będące funkcjonariuszem publicznym. Do kręgu tych osób nie zastali bezpośrednio zaliczeni medycy. Fakt ten nie oznacza jedna że w określonych sytuacjach nie mogą korzystać oni z szczególnej ochrony jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym. Sąd Najwyższy rozstrzygnął w jakich sytuacjach przysługuje taka zwiększona ochrona prawna wskazując, że przepisy szczególne zapewniają osobą pełniącym dane funkcje taką ochronę, jaka jest przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych, pomimo iż w rozumieniu kodeksu karnego art. 115 § 13 nimi nie są.

Ochrona prawna należna funkcjonariuszom publicznym przyznawana jest:

1. lekarzom i lekarzom dentystami w sytuacjach które wymienia art. 44 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, tj.:

1. gdy lekarz wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej,

2. gdy lekarz ma obowiązek udzielenia pomocy lekarskiej, ponieważ:

   1. zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia,

   2. zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia,

   3. jest to uzasadnione innymi przypadkami niecierpiącymi zwłoki

1. pielęgniarkom i położnym zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o zwodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. 204.1435 t.j. ze zmianami)

   1. art. 11.2. Pielęgniarka i położna podczas i w związku z wykonywaniem czynności polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1-9, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku – kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zmianami).

2. ratownikom medycznym, lekarzom i pielęgniarkom w myśl art. 5 ustawy z dnia 8 września 2006 roku (Dz. U. 2013.757 t.j. ze zmianami)

   1. art. 5. 1. Osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca medyczne czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku – kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zmianami) dla funkcjonariuszy publicznych.

Zakres ochrony szczególnej zgodnie z rozdziałem XXIX kodeksu karnego

1. naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3 – art. 222 kodeksu karnego,

2. czynna napaść na funkcjonariusza publicznego z inną osobą lub użyciem broni palnej, noża lub innego podobnego niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, zagrożona jest karą pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. – art. 223 kodeksu karnego.

Wyżej wymienione przypadki przedstawiają sytuacje, w których medycy mogą korzystać z ochrony prawnej takiej, jaka jest należna funkcjonariuszom publicznym. Każdy pracownik służby zdrowia, który znalazł się w takiej sytuacji musi indywidualnie podjąć decyzję czy chce korzystać z przysługujących mu praw w tym zakresie. Osoba która zdecyduje się na korzystanie z tej ochrony w pierwszej kolejności musi złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Złożenie zawiadomienia do protokołu uruchamia procedurę systemu sprawiedliwości, która pomimo zmiany naszej decyzji i chęci cofnięcia zawiadomienia będzie dalej się toczyć. Decyzję odnośnie skorzystania z ochrony swoich praw warto przemyśleć biorąc pod uwagę wagę czynu.